سونوگرافی در دوران بارداری یکی از اصلی ترین ملزومات مراقبت های این برهه حساس برای مادران و فرزندان محسوب می شود تا حدی که متخصصین این حوزه درمانی به انجام منظم و دوره ای آن به شدت تأکید می کنند؛ چرا که نه تنها موجب شناسایی انواع بیماری ها و ناهنجاری های جنینی می شود بلکه در برخی از موارد می تواند از بروز هر گونه بیماری های احتمالی جلوگیری کند و یا حتی در همان موقع شناسایی عارضه ای را درمان کند. البته بهتر است بدانید تعداد و زمان انجام سونوگرافی بسته به صلاح دید پزشک متخصص و همچنین وضعیت جسمی و روحی مادر متفاوت است.

در حال حاضر دستگاه های سونوگرافی پیشرفته ای طراحی و تولید شده اند، که وزن بسیار کمتری داشته و به راحتی قابل جا به جایی هستند و به همین علت مراکز تخصصی که دارای این نوع از تجهیزات هستند، به کمک یک فرد متخصص در حوزه سونوگرافی این نوع از خدمات به راحتی برای مادران می توانند فراهم کنند.

دلایل تجویز سونوگرافی در دوران بارداری

• برای اطمینان از کاشت صحیح تخمک بارور شده بر دیواره داخلی رحم و تشکیل جفت جنین
• برای جلوگیری از حاملگی خارج رحمی
• برای جلوگیری از عوارض بارداری مانند بارداری مولار (پوچ) و سقط جنین
• برای تعیین بارداری
• برای بررسی رشد و نمو جنین
• برای بررسی نقص‌های مادرزادی و ناهنجاری‌های ژنتیکی
• به عنوان بخشی از سایر آزمایش‌های پیش از تولد مانند نمونه‌گیری از پرزهای جفتی
• دیابت بارداری، فشار خون بالا

مهمترین سونوگرافی های بارداری

در ابتدا برای اینکه بدانید مهمترین سونوگرافی های بارداری کدام است باید بگوییم 4 سونوگرافی بارداری که نسبت به بقیه اهمیت بیشتری دارد عبارتند از:

1. سونوگرافی ان تی
2. سونوگرافی سه ماهه اول (غربالگری اول)
3. سونوگرافی آنومالی (غربالگری سه ماهه دوم)
4. سونوگرافی سه ماهه سوم

انواع سونوگرافی بارداری

• سونوگرافی معمولی: سونوگرافی استانداردی که به منظور مشاهده جنین روی شکم مادر قرار می گیرد.
• سونوگرافی واژینال: این نوع سونوگرافی از انواع مخصوص داخل واژن است و معمولاً در ماه های اول بارداری استفاده می شود.
• سونوگرافی داپلر: در سونوگرافی داپلر امواج صوتی انعکاس یافته و در بررسی نحوه جریان خون در میان رگ ها استفاده می شود.
• سونوگرافی سه بعدی: سونوگرافی سه بعدی مانند سونوگرافی معمولی است؛ اما نتایج آن به صورت عکس سه بعدی دیده می شود. در این سونوگرافی نیز امواج صوتی استفاده می شود و واضح تر از سونوگرافی معمولی جنین دیده می شود.
• سونوگرافی چهار بعدی: در این روش از انواع مختلف سونوگرافی، چهره جنین نیز قابل رؤیت است.
• سونوگرافی ان تی: یک نوع آزمایش غربالگری است که در مراحل اولیه بارداری انجام می شود. به وسیله این روش از انواع مختلف سونوگرافی می توان مایع پشت گردن جنین را سنجید تا بیماری های احتمالی سندرم داون یا اختلال کروموزمی 18 را بررسی کرد.
• اکوکاردیوگرافی یا همان اکوی قلب جنین: این روش یکی از انواع سونوگرافی برای تشخیص بیماری های مادرزادی قلب و یا نامنظمی آن می باشد. این سونوگرافی شبیه سونوگرافی معمولی است که ممکن است از طریق شکم یا از طریق واژن انجام بگیرد که در این صورت اکو واژینال نامیده می شود. این روش از انواع مختلف سونوگرافی در مراحل اولیه بارداری استفاده می شود و یک تصویر واضح از قلب نوزاد ارائه می دهد.

آمادگی برای سونوگرافی بارداری

برای انجام سونوگرافی تا هفته 10بارداری مثانه مادر باید پر باشد و از هفته 10 تا 18 بارداری مثانه مادر باید نیمه پر باشد و از هفته 18 به بعد بارداری نیاز به پر بودن مثانه برای انجام سونوگرافی نیست.

نحوه انجام سونوگرافی در بارداری

دو نوع سونوگرافی اصلی وجود دارد که عبارتند از: سونوگرافی ترانس واژینال و ترانس ابدومینال. نوع سونوگرافی که انجام می‌دهید بستگی به طول دوره بارداری شما دارد و پزشک شما تعیین می‌کند که کدام نوع را انجام دهید. در ادامه نحوه انجام هر یک از این سونوگرافی‌ها را بررسی می‌کنیم:

سونوگرافی ترانس واژینال

اگر بخواهید قبل از هفته 6 یا 7 بارداری خود اقدام به انجام اولین سونوگرافی خود کنید، پزشک شما احتمالاً سونوگرافی ترانس واژینال را تجویز می‌کند. در سونوگرافی ترانس واژینال، یک پروب کوچک در پوششی استریل، به داخل واژن وارد می‌شود. سپس پزشک پروب را درون واژن حرکت می‌دهد تا با ساطع شدن امواج صوتی، رحم شما را اسکن کرده و نتایج آن را روی صفحه نمایش مشاهده کند.

سونوگرافی ترانس ابدومینال

در حین انجام سونوگرافی ترانس ابدومینال، باید روی میز معاینه یا تخت دراز بکشید. سپس پزشک، ژل مخصوصی را روی شکم و ناحیه لگن شما استعمال می‌کند. این ژل بر پایه آب است، بنابراین کاملاً پاک می‌شود و اثری روی لباس یا پوست شما بر جای نمی‌گذارد. این ژل به حرکت صحیح امواج صوتی کمک می‌کند. در مرحله بعدی، پزشک دستگاه پروب را روی شکم شما قرار می‌دهد و آن را برای گرفتن تصاویر سیاه‌ و سفید بر روی صفحه اولتراسوند (صفحه نمایشگری که تصاویر درون شکم را نشان می‌دهد) حرکت می‌دهد.

سونوگرافی های بارداری چندتا است؟

در روال یک بارداری بدون مشکل و کاملا ًعادی، از شروع بارداری تا انتهای بارداری، معمولاً چهار سونوگرافی انجام می‌شود. این سونوگرافی‌ها به ترتیب در ابتدای بارداری، هفته 12 بارداری، هفته 16 بارداری و نهایتاً هفته 32 بارداری انجام خواهند شد. چنانچه مادر بارداری دچار فشار خون یا دیابت بارداری باشد، بارداری چند قلو داشته باشد، وزن زیادی اضافه نکند و جنین کوچک باشد یا در هر صورت مشکلی در سونوگرافی‌های معمول بارداری برای او تشخیص داده شده باشد، حتماً لازم است سایر سونوگرافی‌های تخصصی و پیشرفته برای تأیید سلامت جنین انجام شود.

اولین سونوگرافی بارداری هفته چندم است؟

بسته به اینکه چند روز از قاعدگی شما عقب افتاده است، ممکن است نوع اولین سونوگرافی متمایز باشد. به طور کلی اگر سریع و در هفته 4 و 5 به بارداری خود واقف شده‌اید، اولین سونوگرافی به صورت واژینال خواهد بود و برای تشخیص وضعیت بارداری و ساک حاملگی است؛ اما اگر مدت زمان بیشتری از بارداری شما گذشته است و حداقل در هفته 7 و 8 بارداری هستید، سونوگرافی به صورت شکمی انجام می‌شود و علاوه بر بررسی وضعیت بارداری، تشکیل قلب جنین نیز بررسی می‌شود.

سونوگرافی در خانه برای تعیین جنسیت

این سونوگرافی همان غربالگری مرحله دوم بارداری است که بین هفته‌های 16 تا 19 بارداری باید انجام شود. در این سونوگرافی اندام‌های جنین بهتر و واضح‌تر قابل رؤیت است. در نهایت از روی شکل آلت تناسلی می توان پی به جنسیت جنین برد.

آخرین سونوگرافی بارداری در چند هفتگی

پس از سه ماهه دوم و در شروع سه ماهه سوم، وزن‌گیری جنین موضوع مهمی است که باید مورد بررسی قرار بگیرد. در واقع نیمه دوم سه ماهه سوم، زمان وزن‌گیری جنین است. اگر بعد از هفته سی ام بارداری، اندازه جنين از روی سونوگرافی و سن جنین از روی اولین روز آخرین قاعدگی تطابق نداشت و بین این دو بیش از دو هفته تفاوت وجود داشت، موضوع رشد ناکافی جنین مطرح می‌شود که لازم است به کمک سونوگرافی IUGR و کالر داپلر بررسی شود.

قیمت سونوگرافی‌ بارداری

تعرفه سونوگرافی یا همان هزینه سونوگرافی با توجه به نوع سونوگرافی و مرکزی که سونوگرافی انجام می‌دهید، متغیر خواهد بود.

عوارض جانبی سونوگرافی بارداری

در فرآیند اولتراسوند، امواج صوتی با فرکانس بالا به بدن داده می شود. خطرات ناشی از امواج صوتی از نظر پزشکی در سطح قابل قبول و مورد انتظار است. در اسکن اولتراسوند، بدن در معرض تشعشعات قرار نمی گیرد. روش های سونوگرافی خارجی و داخلی هیچ عارضه ای ندارد و باعث درد نمی شود.