با توجه به گسترش روزافزون دیابت در جامعه برخی از عوارض ناخوشایند این بیماری مانند زخم پای دیابتی نیز روندی افزایشی به خود گرفته‌اند. 25 درصد از بیماران مبتلا به دیابت در معرض دچار شدن به زخم پا هستند. این زخم‌ها به دلیل مزمن بودن و بهبود دیرهنگام، تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای بر کیفیت زندگی و سلامتی بیماران دیابتی دارند.

زخم پا یکی از عوارض شایع دیابت است که به علت باز شدن بافت پوست و نمایان شدن لایه‌های زیرین ایجاد می‌شود. زخم پای دیابتی اغلب در انگشت شست ‌پا پدیدار می‌شود و گاهی ناحیه زخم را تا استخوان تحت تأثیر قرار می‌دهد.زخم پای افرادی که دچار دیابت هستند خود به خود بهبود نمی یابد. در افراد مبتلا به دیابت حتی یک آسیب جزئی میتواند به سرعت به یک عفونت مزمن تبدیل شود. متاسفانه به دلیل تاثیر قند خون بالا بر روند طبیعی بهبود یافتن بدن، تشخیص و درمان زخم های دیابتی بسیار دشوار است.

زخم پای دیابتی

افراد مبتلا به دیابت مزمن و شدید در معرض ابتلا به زخم پای دیابتی هستند. یکی از آسیب های دیابت در بلند مدت این است که می‌تواند به اعصاب و رگ‌های پا آسیب رسانده و منجر به بی‌حسی و کاهش درک احساس درد ‌شود. درنتیجه، احتمال آسیب‌ دیدگی پاها به دلیل عدم توانایی درک محرک‌های آسیب ‌زا مثل اشیای برنده، حرارت و یا فشار ناشی از کفش افزایش می‌یابد. حتی ممکن است در صورت ابتلا به زخم یا تاول در کف پا یا در زیر انگشتان پا متوجه وجود زخم نشوید و این حالت باعث بدتر شدن زخم گردد.

علت زخم پای دیابتی

زخم دیابتی در افراد مبتلا به دیابت اغلب به دلایل زیر ایجاد می‌شود:

• گردش خون ضعیف
• قند خون بالا (هیپرگلیسمی)
• نوروپاتی دیابتی
• آسیب‌دیدگی و جراحت پا
• ضعیف شدن اعصاب حسی پا
• مدت ابتلا به دیابت
• شدت دیابت

انواع زخم پای دیابتی

1. زخم پای دیابتی درجه صفر: در این درجه هنوز زخمی ایجاد نشده اما بیمار های ریسک می‌باشد و احتمال ایجاد زخم پای دیابتی بسیار بالاست.
2. زخم پای دیابتی درجه 1: زخم سطحی که تا درم پیشرفته است.
3. زخم پای دیابتی درجه 2: زخم عمقی که تا لایه های زیرین اپیدرم پیش رفته و ممکن است تاندون یا استخوان مشخص باشد.
4. زخم پای دیابتی درجه 3: زخم عمیق همراه با آبسه و استئومیلیت (عفونت استخوان)
5. زخم پای دیابتی درجه 4: گانگرن انگشتان پا
6. زخم پای دیابتی درجه 5: گانگرن تمام پا

مراحل اولیه زخم پای دیابتی

زخم پای دیابتی می تواند با بریدگی های کوچک یا جراحت های پا شروع شود. حتی اصطکاک ناشی از کفش های نامناسب نیز می تواند باعث ایجاد این زخم شود. زخم پای دیابتی ممکن است در مراحل اولیه ی خود، علائم و نشانه های خفیفی نشان دهد.

علائم زخم پای دیابتی

لک شدن جوراب

وجود لکه روی جوراب یا ترشح آن به بیرون، نشان دهنده ی مشکلی در پا است. لک شدن جوراب ممکن است ناشی از خونریزی یا ترشح جراحت یا زخمی در پا باشد؛ این موضوع یکی از شایع ترین علائم زخم پای دیابتی در مراحل اولیه ی آن است.

قرمزی و تورم

یکی دیگر از علائم اولیه ی زخم پای دیابتی، قرمزی و ورم در ناحیه ی اطراف زخم یا بریدگی است؛ ممکن است شما متوجه برآمدگی های روی پوست خود شوید. همچنین احتمال دارد این مشکل باعث تغییر رنگ جزئی پوست نیز شود.

چرک همراه با بوی تعفن

علاوه بر قرمزی و تورم، ممکن است چرک و ترشحاتی متعفن و بد بو از زخم خود ببینید. این بوی تعفن به دلیل فعالیت های میکروبی در زخم به وجود می آید. در صورت عدم مراقبت مناسب، این مسئله می تواند منجر به عفونت کردن زخم شود.

تاول، میخچه، پینه

یکی دیگر از علائم رایج زخم پای دیابتی در مراحل اولیه؛ ایجاد بافت هایی شبیه تاول، میخچه یا پینه (کالوس) در پا است. ممکن است آن ها را با تاول و میخچه ی معمولی اشتباه بگیرید اما اگر بعد از مدت زمان طولانی، خود به خود بهبود نیافتند ممکن است نشان دهنده ی وجود زخم دیابتی باشند.

سفت شدن پوست و درد هنگام لمس کردن آن

ممکن است زمانی که پوست خود را لمس می کنید متوجه سفت شدن آن در اطراف قسمت آسیب دیده شوید. همچنین احتمال دارد پوست ضخیم تر به نظر برسد و دردناک هم باشد. این مشکل نیز یکی از علائم بسیار متداولی است که نشان دهنده ی به وجود آمدن زخم های پای دیابتی است.

عوارض زخم های دیابتی

• عفونت

ورود باکتری به زخم باز می تواند باعث التهاب، ترشح چرک و عفونت شود. عفونت مزمن مانع التیام زخم می شود.

• گانگرن

مرگ بافتی و پیشروی عفونت به سمت اندام های عمقی تر مثل عضلات و استخوان

• آمپوتاسیون

در موارد شدید، ممکن است نیاز به قطع عضو آسیب دیده مثل انگشت پا باشد.

• اختلال در راه رفتن

زخم مزمن می تواند با ایجاد درد و محدودیت حرکتی، راه رفتن را مختل کند.

• عود مکرر زخم

به دلیل عدم التیام کامل، احتمال عود زخم وجود دارد.

• افت کیفیت زندگی

درد، بوی نامطبوع و محدودیت فعالیت باعث افت کیفیت زندگی می شود.

مراقبت از زخم پای دیابتی در منزل

مراقبت محیطی

برای پیشگیری از عفونت‌های بیشتر و تسریع درمان زخم، باید محیط اطراف زخم را تمیز و خشک نگه دارید. برای این کار، پوشیدن یک کفش یا صندل مناسب، استفاده از شلنگ و دستمال پنبه‌ای برای پاک کردن زخم و استفاده از پودر ضد عفونی‌کننده می‌تواند مفید باشد.

تغذیه سالم

تغذیه سالم و مناسب برای بهبود سریعتر زخم بسیار مهم است. باید مطمئن شوید که بدن شما به تمام مواد غذایی مورد نیاز خود دسترسی دارد، به ویژه پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی.

استفاده از محافظ زخم

برای جلوگیری از برخورد زخم با شیءی که می‌تواند به آن صدمه برساند، می‌توانید از یک محافظ زخم استفاده کنید. این محافظ‌ ها می‌توانند از نوعی لاستیکی یا فومی باشند.

تعویض بانداژ

بانداژ زخم باید هر روز تعویض شود. باید مطمئن شوید که بانداژ جدید تمیز و خشک است و محیط زخم را تمیز کنید.

روشهای نوین و بهترین درمان زخم دیابتی

درمان زخم دیابتی با دارو

پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک‌ها، آنتی‌بادی‌ها و اگر عفونت پیشرفت کند داروهای ضد انعقاد را برای درمان زخم دیابتی تجویز کند. بسیاری از این آنتی‌بیوتیک‌ها به استافیلوکوک اورئوس، باکتری‌هایی که علت ایجاد عفونت‌های استافیلو هستند یا استرپتوکوک بتا همولیتیک که معمولاً در روده یافت می‌شوند، حمله می‌کنند.

درمان موضعی زخم دیابتی

1. پانسمان های حاوی نقره یا کرم‌های سولفادیازین نقره
2. ژل یا محلول پلی هگزا متیلن بیگوانید (PHMB)
3. ید
4. عسل پزشکی در فرم پماد یا ژل

درمان زخم دیابتی با جراحی

پزشک شما ممکن است جراحی را برای زخم پای دیابتی تجویز کند چرا که گاهی اوقات جراحی باعث کاهش فشار و عفونت ایجاد شده در اطراف زخم می شود.
همه زخم‌های دیابتی نیاز به جراحی ندارند. با این حال، اگر روش‌های درمانی دیگر، نتواند به بهبود زخم یا جلوگیری از پیشرفت عفونت کمک کند، جراحی می‌تواند از بدتر شدن شرایط زخم که ممکن است منجر به قطع عضو شود جلوگیری کند.

درمان زخم دیابتی با میکروواس تراپی

• روش فن‌آوری مورد استفاده در سیستم درمان MICROVASCULAR THERAPY اولین بار برای درمان سرمازدگی در آمریکا مورد استفاده قرار گرفت. این روش فن‌آوری اولیه طی این سالها تحت نظر متخصصان این رشته گسترش، بازبینی و اصلاح گردیده است.
• در این روش با تحریک رگهای خونی باعث رشد و تکثیر شبکه‌های مویرگ‌های خون در بافت‌ها گردیده که این فرآیند پایه و اساس رشد مجدد بافت و ترمیم عضو تحت درمان می‌باشد.
• این روش درمان پای دیابتی همچنین باعث افزایش روندسوخت ‌وساز بافتها یا عضو تحت درمان گردیده. و موجب اکسیژن رسانی به بافت و گردش خون شده و به بهبود رگهای خونی کمک می‌کند که در نتیجه این امر از مسدود شدن و رسوب جداره داخل شریانها جلوگیری می گردد. اکسیژن‌ رسانی تنها بخشی از راه درمان زخم دیابتی می باشد.
• برای مبارزه با عفونت درمان توامان دارویی آنتی بیوتیکها نیز لازم می‌باشد گردش خون ایجاد شده حاصل از این روش درمان باعث افزایش کارائی داروهای آنتی بیوتیک به وسیله تقویت تاثیر دارو بر ناحیه زخم و نفوذ به بافت و عضو دچار عارضه می گردد.
• این روش درمانی به طور اخص بر روی افراد دیابتی متمرکز گردیده که از زخمهای شدید ناحیه پا رنج می‌برند و در خطر قطع عضو می‌باشند.

درمان زخم دیابتی با اوزون تراپی در آب

یکی دیگر از روش های درمانی نوین اوزون تراپی یا اوزون‌ درمانی می باشد. در این روش درمانی برای بهبودی و درمان بعضی از بیماری‌ها گاز یا مایع یا محلول اوزون ‌دار را از طریق خوراکی، تزریقی، پوستی وارد بدن بیمار می‌کنند.

درمان زخم دیابتی با ماگوت تراپی

لارو درمانی یا ماگوت تراپی روشی است که در درمان زخم‌های مزمن از جمله بیماران مبتلا به زخم پای دیابتی یا زخم بستر استفاده می‌شود. در این روش، از لارو نوعی مگس به نام لوسیلیا سریکاتا (Lucilia sericata) که به صورت استریل در آزمایشگاه کشت داده شده‌اند، جهت درمان بیماران استفاده می‌شود.
در این روش لارو به مدت یک تا دو روز بر روی زخم بیمار گذاشته می‌شود. برای جلوگیری از مشاهده مستقیم بیمار از روند فعالیت لارو، لاروها را در باندهای مخصوصی قرار داده و بر روی زخم گذاشته می‌شود و سپس با پانسمان‌های مخصوصی محل زخم کاملا بسته می‌شود. بیمار باید بعد از مدت مشخص برای برداشت لارو به کلینیک زخم مراجعه کند زیرا لارو تبدیل به مگس می‌شود و این موضوع موجب آزار بیمار می‌شود. لارو یک تکنیک در حد جراحی میکروسکوپی است که پزشک به کمک آن نقاط بسیار ظریف را ترمیم می‌کند.

درمان زخم دیابتی با لایت تراپی

نور درمانی (لایت تراپی) که “فتوتراپی” نیز خوانده می شود یک روش درمانی است که در آن با قرار دادن فرد در مقابل نور به درمان بیماری او اقدام می شود. نوری که به فرد تابیده می شود می تواند نور طبیعی و یا طول موج خاصی از نور باشد.

درمان زخم دیابتی با لیچ درمانی

1. زالو درمانی یا لیچ تراپی (Leech therapy) یک روش کمک درمانی است که در دنیا مطرح بوده و در چند دهه اخیر رشد زیادی داشته است.
2. افرادی که دچار مشکلات انعقاد خون هستند و خون آن‌ها دیر بند می‌آید، هموفیلی بوده یا مشکل پلاکت دارند و همچنین بیمارانی که کم‌خونی و یا گرفتگی عروق دارند نباید زالو درمانی شوند.

درمان زخم دیابتی با وکیوم تراپی

1. وکیوم تراپی زخم یک تکنیک درمانی است که از فشار منفی (negative pressure) کنترل شده برای تسریع روند بهبودی زخم های مزمن، حاد و سوختگی استفاده می‌کند.
2. اعمال فشار منفی، باعث افزایش جریان خون شده و ترشحات از زخم گرفته می‌شود. بسته به نوع و محل تشکیل زخم، این فشار به صورت دائمی و یا تناوبی به زخم اعمال خواهد شد.

درمان زخم دیابتی با پی آر پی

پی آر پی یا پلاسما درمانی (PRP) روشی 100% طبیعی است که با استفاده از اجزای خون خود بیمار برای تحریک و نوسازی بافت های آسیب دیده در مناطق صورت، گردن، سر و سینه، دست ها و بدن مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش مقداری از خون بیمار گرفته میشود و توسط کیت های ویژه ای پلاکت آن جدا شده و غنی می گردد، سپس این پلاکت غنی تزریق میشود.

مدت زمان درمان زخم پای دیابتی

مدت زمان درمان زخم پا در دیابت بستگی به عوامل متعددی دارد. این عوامل شامل مکان و اندازه زخم، فشارهایی که بر زخم وارد می شود، مشکلات مربوط به گردش خون، سطح قند خون و میزان تورم است. با این حال، به طور کلی، میانگین زمان درمان زخم پا در دیابت حدود 3 تا 5 ماه است.
برای بهبود زخم پا در دیابت، لازم است که صبر و پیگیری مداوم داشته باشید. انجام مراقبت‌های روزانه، بررسی ماهانه توسط پزشک، مشاوره با متخصص درمان زخم دیابت، رعایت برنامه غذایی سالم و کامل، کنترل میزان قند خون در محدوده استاندارد، کاهش فشار از روی زخم و استفاده به موقع و مناسب از آنتی‌بیوتیک‌ها و پانسمان‌های نوین، از جمله عوامل مهم در کوتاه کردن زمان درمان زخم پا در دیابت هستند.
علاوه بر این، استفاده از تکنیک‌های درمانی مکمل نیز می‌تواند تأثیر قابل توجهی در بهبود و کوتاه کردن زمان درمان زخم پا داشته باشد.

پیشگیری از زخم پای دیابتی

1. هر روز پاهای خود را بشویید.
2. ناخن‌های پا را طوری کوتاه کنید که به بافت اطراف ناخن آسیب نرسد.
3. پس از استحمام پاها را به طور کامل خشک کنید و از مرطوب کننده‌های مناسب برای افزایش طراوت پوست استفاده کنید.
4. جوراب خود را مرتب عوض کنید.
5. در صورت ابتلا به میخچه برای برداشتن آن به پزشک مراجعه کنید.
6. کفش طبی و مناسب بپوشید.

هزینه درمان زخم پای دیابتی در منزل

هزینه پانسمان زخم در منزل به موارد متعددی مانند نوع زخم، نوع پانسمان، تعداد دفعات نیاز به پانسمان و مراجعه پرستار و ... وابسته است. از این رو نمی توان قیمت ثابتی را به عنوان هزینه تعویض پانسمان در منزل اعلام نمود.