رادیوگرافی یا پرتونگاری یا عکس برداری (Radiography) یکی از روش های تصویربرداری پزشکی است که به کمک آن میتوان به نحوی درون بدن انسان را دید و از این طریق به تشخیص درست بیماری کمک زیادی کرد. رادیوگرافی پزشکی اصطلاحی گسترده است که شامل انواع مختلفی از عکس‌برداری از اعضای داخلی بدن با اشعه ایکس می‌شود. این تصویربرداری به وسیله تابش اشعه ایکس x-ray انجام میشود. در حین انجام رادیوگرافی، پرتویی از اشعه ایکس از بدن عبور می‌کند.

قسمتی از این اشعه توسط اندام‌های داخلی بدن جذب یا منتشر می‌شود و بقیه اشعه ایکس به حسگر منتقل می‌شود. هنگامی که پرتوهای ایکس از بدن عبور می کنند، بسته به نوع بافتی که اشعه ایکس از آن عبور می کند تصاویر حاصل از رادیوگرافی به شکل سایه های سیاه و سفید به نظر می رسند. تصاویر موجود می‌توانند وجود یا نبود بیماری، اجسام خارجی و ساختار آسیب‌دیده یا غیرعادی را نشان بدهند.

کاربرد رادیوگرافی

رادیوگرافی در بسیاری از انواع معاینات و روش‌هایی که در آن ثبت یک تصویر ثابت مورد نظر است استفاده می‌شود. برخی از این نمونه‌ها عبارتند از:

• معاینه دندان
• بررسی و درمان بیماری‌های منطقه سینه، مانند ریه، قلب و اندام‌ها ناحیه قلب
• بررسی و درمان بیماری‌های شکم و روده
• بررسی قرار دادن صحیح مارکرهای جراحی قبل از اقدامات تهاجمی
• ماموگرافی
• ارزیابی‌های ارتوپدی
• فیلم نقطه‌ای یا ضبط استاتیک در طول فلوروسکوپی
• معاینات کایروپراکتیک

مزایای رادیوگرافی

1. سریع است و نتیجه عکس رادیوگرافی همان روز ارائه می‌شود.
2. بدون درد و غیر تهاجمی است. این روش به آماده‌سازی قبلی نیازی ندارد (به جز وقتی که عکس رنگی نیاز باشد).
3. نیاز به طول درمان و زمان بهبود ندارد. می‌توانید بلافاصله بعد از عکسبرداری به مدرسه یا محل کار بروید.

انواع رادیوگرافی

رادیوگرافی ساده

اولین نوع تصویربرداری را رادیوگرافی ساده می‌نامند که تصویر یا فیلم رادیولوژی را به صورت سیاه و سفید و ورقه پلاستیکی نازک مانند سلفون ایجاد می‌کند.

رادیوگرافی دیجیتال

این نوع تصویر برداری از نوع ساده پیشرفته تر بوده و تصاویر گرفته شده به صفحه مانیتور پزشک منتقل شده و از این طریق نمایش داده می‌شوند. این تصاویر علاوه بر نوع نمایش گفته شده نیز به صورت فیلم نیز تبدیل می‌شوند.

رادیوگرافی رنگی

نوع دیگری از رادیوگرافی، رادیوگرافی رنگی می باشد که برای تشخیص بهتر ضایعات مواد خاصی به بیمار تزریق می شود.

رادیوگرافی پانورکس

نوع دیگری از رادیوگرافی ، رادیوگرافی پانورکس می باشد که با استفاده از آن می توان کل دندان ها و استخوان های هر دو فک بالا و پایین را مشاهده کرد. این دستگاه با تنظیم پوزیشن های مختلف و با استفاده از اشعه گاما می توان تصویر برداری نمود. با استفاده از این رادیوگرافی می توان در طول مدت کمی یک تصویر کلی از دندان ها مشاده کرد و بلافاصله می توان تصویر را به روی مانتیتور تماشا کرد ومیزان پرت فیلم توسط این نوع رادیوگرافی بسیار کم می باشد. قدرت تصویر در این نوع رادیوگرافی به اندازه ای بالا می باشد که می توان طول ریشه تک تک دندان ها را با وضوح کامل مشاهده نمود.

تفاوت رادیوگرافی ساده و دیجیتال

در رادیولوژی دیجیتال، تصویر در صفحه های الکترونی و دقیق نمایش داده شده که در رادیولوژی ساده این طور نیست و بر صفحه های پلاستیکی ایجاد می‌شوند. در تصویربرداری پیشرفته، هر اشعه ایکس به نقاط برخورد کرده و با ایجاد بار الکتریکی، تصویری دقیق را در مانیتور کامپیوتر برقرار می‌کند.

اقدامات قبل از انجام رادیوگرافی

برای انجام رادیوگرافی باید به نکات زیر دقت کرد :

• قبل از انجام این آزمایش، بیمار باید تمام اشیای فلزی همراه خود را درآورد.
• رادیوگرافی با اشعه X برای زنان باردار ممنوع است؛ اما گاهی اوقات با نظر پزشک انجام می گیرد.
• در صورتی که در بیمار احتمال بارداری وجود داشته باشد؛ باید حتماً کارشناس رادیولوژی را مطلع کند.

عوارض احتمالی رادیوگرافی

همیشه در اثر قرار گرفتن بیش از حد در معرض تشعشع، احتمال سرطان کمی وجود دارد. با این حال، با توجه به مقدار کمی پرتوهای مورد استفاده در تصویربرداری پزشکی، مزایای تشخیص دقیق بسیار بیشتر از خطر مرتبط است.

هزینه رادیوگرافی

این روش تشخیصی از نظر هزینه به عوامل مختلفی از جمله نوع بیمه، نوع تصویربرداری و … بستگی دارد.