عکسبرداری ها و یا تصویربرداری های پزشکی که انجام می شود، در واقع از مهمترین بررسی های پاراکلینکی هستند که به تشخیص بیماری توسط پزشک کمک می کنند. این تصویربرداری ها به صورت های گوناگون انجام می گیرد. در رابطه با عکسبرداری رنگی، پزشک متخصص، ماده خاصی را به بدن تزریق می کند و یا به بیمار می دهد و به صورت خوراکی می باشد. این ماده را اصطلاحاً رنگ می گویند. این مواد می‎توانند با تجمع در ارگانی خاص، مانع از عبور اشعه ایکس در هنگام رادیولوژی شوند و در نتیجه شکل آن اورگان را با کنتراست بیشتری نشان دهند. این کار به برجسته ‎سازی ساختار دستگاه گوارش فوقانی و مشاهده دقیق‏تر پوشش داخلی آنها به ‎منظور بررسی انواع زخم، انسداد، تنگی یا تومور کمک زیادی می‏کند، حتی در حین بلعیدن ماده حاجب، رادیولوژیست می‎تواند نحوه بلعیدن بیمار را نیز ارزیابی کند.

رادیولوژی اختصاصی (عکس رنگی) چیست؟

رادیوگرافی رنگی یک روش مطالعه اندام ها با استفاده از اشعه X و به کار گیری یک رنگ خاص به نام ماده کنتراست می باشد. این تست به پزشک این امکان را می دهد تا ساختارهایی را که به راحتی در آزمایشات اشعه X متعارف، قابل رؤیت نمی باشند، ارزیابی نماید. اشعه X از طریق عبور کردن از بدن، عمل می کند. از آنجایی که استخوان ها به راحتی اشعه های X را مسدود می کنند، به وضوح در تصاویر، نشان داده می شوند؛ ولی اندام ها و بافت های دیگر مثل رگ های خونی، معده و روده که اشعه X را مسدود نمی کنند، در آزمایشات معمولی به خوبی نشان داده نمی شوند. در رادیوگرافی رنگی، ماده کنتراست یا ماده رنگی، این نواحی ویژه را در بدن، برجسته نمایی کرده و به دیده شدن آنها با جزئیات بیشتر، در تصویر اشعه X کمک می کند.

مزایا و کاربردهای عکس برداری رنگی

وقتی عکس رنگی تجویز می‌شود، پزشک به دنبال بررسی وضعیت سلامت و تشخیص بیماری‌های احتمالی است. این تصویربرداری دارای مزایای متعددی است از جمله:

• به دلیل حذف کاست و ظهور فیلم، این روش هزینه کمتری دارد.
• در کوتاهترین زمان، با سرعت بالایی عکس رنگی تهیه می‌شود.
• به راحتی تصاویر آرشیو شده و به دفعات قابل کپی گرفتن است.
• به محض اتمام تصویربرداری، پزشک رادیولوژیست به تصاویر دسترسی دارد و خیلی سریع نتیجه را آماده و تفسیر کرده و در اختیار بیمار قرار می‌دهد.
• در این روش، امکان بزرگنمایی و تنظیمات مختلفی وجود دارد تا گزارش دقیق‌تری تهیه گردد.

کاربرد رادیوگرافی رنگی

برای دیدن قسمتهایی از دستگاه گوارش نظیر مری، معده، اثنی عشر و روده کوچک پودر باریم را در آب حل نموده و در حین عکس برداری از راه خوراکی مصرف مینمایند و ضایعاتی نظیر زخم، تنگی، انسداد یا تومور و غیره را تشخیص می دهند. برای بررسی روده بزرگ همین ماده را از طریق مقعد به صورت تنقیه وارد نموده و از قسمتهای مختلف روده بزرگ عکس برداری مینمایند. برای دیدن ترشح کلیه ها و مسیر حالب (لوله بین کلیه و مثانه) مواد خاصی را از طریق ورید تزریق مینمایند و این مواد پس از ترشح از کلیه در داخل کلیه ها، حالبها و مثانه تجمع پیدا کرده و با عکس برداری از آنها میتوان به برخی از اشکالات سیستم ادراری مانند ترشح و کارکرد کلیه ها، تنگی های مسیر حالب و … پی برد. برای تشخیص قطعی برگشت ادرار از مثانه به حالب و یا کلیه این مواد را از طریق سوند وارد مثانه نموده و عکس برداری انجام میدهند و در صورت برگشت این مواد از داخل مثانه به حالب یا کلیه آن را تشخیص میدهند.

انواع رادیوگرافی رنگی

انواع مختلفی از روندهای رادیوگرافی رنگی وجود دارد. آزمایشات موجود در این زمینه عبارتند از:

• پیلوگرافی درون وریدی یا IVP که به پزشک این امکان را می دهد تا سیستم ادراری مثل کلیه ها، حالب و مثانه را مورد آزمایش قرار داده و تومورها، کیست ها و سنگ ها را شناسایی نماید.
• مجموعه روده کوچک و بخش فوقانی روده که برای آزمایش کردن مری، شکم، بخش فوقانی معده و شناسایی زخم معده، انسداد ها، تومورها یا التهاب ها استفاده می شود.
• تنقیه باریم که آزمایش مجموعه معده روده ای پایینی نیز نامیده می شود و برای آزمایش کردن روده بزرگ، مقعد و نیز شناسایی پولیپ ها، سرطان، التهاب ها و دیورتیکول (کیسه های داخل روده بزرگ) مورد استفاده قرار می گیرد.
• آنژیوگرافی که به پزشک این امکان را می دهد تا رگ های خونی و اندام های مختلف را به منظور شناسایی انسدادها، تومورها و دیگر مشکلات مربوط به قلب، ریه ها، کلیه ها، بازوها و پاها مورد آزمایش قرار دهد.

آمادگی قبل از گرفتن عکس رنگی

برای گرفتن عکس رنگی، بسته به اینکه کدام بخش از بدن قرار است مورد عکس‌برداری قرار گیرد، دستورالعمل‌های مختلفی ممکن است به شما داده شود. مواردی مانند:

• مصرف خوراکی روغن کرچک مخلوط شده با آب، از 12 تا 16 ساعت قبل
• نوشیدن محلول باریوم
• مصرف غذاهای آبکی در روز قبل
• ناشتا بودن از حداقل 8 ساعت قبل از انجام رادیوگرافی
• اطلاع به تکنسین رادیولوژی در صورت بارداری
• اطلاع دادن هر گونه حساسیت غذایی و دارویی

نحوه انجام رادیوگرافی رنگی

زمانی که در کلینیک هستید و به اتاق رادیولوژی وارد می‌شوید لازم است:

• هر گونه زیورآلات و تلفن همراه خود را دور نمایید.
• هنگام عکس‌برداری به پوزیشن‌های مختلفی که از شما خواسته می‌شود دقت کنید. ممکن است تصویربرداری به صورت نشسته، خوابیده یا ایستاده و از جهات مختلف انجام شود.
• هنگام به کار افتادن دستگاه، بی‌حرکت بمانید و چند ثانیه نفس خود را حبس نمائید.
• در صورت نیاز به تزریق وریدی، از طریق سوند، ماده رنگی مستقیم به رگ تزریق خواهد شد.

مراقبت‌های پس از انجام رادیوگرافی رنگی

پس از آماده شدن گرافی‌ها، می‌توانید به روال روزمره زندگی برگردید و موارد زیر را حتماً رعایت کنید:

1. برای خروج ماده حاجب از بدن، روزانه بیش از 6-8 لیوان آب بنوشید.
2. در صورتی که رنگ مدفوع تا چند روز سفید باشد، جای نگرانی نیست و این نشانه خروج محلول باریوم است.
3. معمولاً ماده حاجب، پس از 24 تا 48 ساعت از بدن به طور کامل خارج می‌شود.

افراد منع از انجام رادیوگرافی رنگی

• برای افراد باردار انجام پذیر نمی باشد.
• برای افراد زیر 12 سال انجام پذیر نمی باشد.
• رادیولوژی باریم انما برای افرادی که خونریزی دارند، انجام پذیر نمی باشد.

عوارض جانبی رادیوگرافی رنگی

معاینات آزمایش های باریم بی خطر هستند؛ اما بعضی اوقات آنها می توانند منجر به عوارض زیر شوند:

• انسداد احتمالی روده می تواند باریم را تحت تأثیر قرار داد.
• باریم می تواند در آپاندیس نفوذ کند و باعث بروز آپاندیسیت شود.
• امکان عوارض جانبی (مانند تاری دید) ناشی از داروهای مورد استفاده در طول آزمایش وجود دارد.
• اگر در بخشی از دستگاه گوارش سوراخی ایجاد شده باشد، باریم احتمال دارد از طریق سوراخ به حفره شکم نشت پیدا کند.
• باریم می تواند باعث یبوست شود، بنابراین بهتر است حداقل یک روز کامل بعد از آزمایش مقدار زیادی مایعات بنوشید.
• از جمله عوارض رادیولوژی رنگی معده، آسپیره شدن باریم و تجمع باریم و انسداد روده بزرگ می باشد.
• اگر سه روز بعد از انجام آزمایش، دفع مدفوع نداشته باشید با پزشک تماس بگیرید.

هزینه رادیوگرافی رنگی

هزینه رادیوگرافی در مرکز امید با توجه به عواملی مانند نوع رادیولوژی، نوع بیمه، نوع کالای مصرفی و … تعیین می گردد.